Tibb
Emin Mamedov
1 ay əvvəl
Tibb insan sağlamlığının qorunması, xəstəliklərin diaqnostikası, müalicəsi və profilaktikası ilə məşğul olan elmi sahədir. Bu sahə həm akademik, həm də praktiki biliklər tələb edir və daim yenilənən bir sahə olduğu üçün burada çalışanlar ömür boyu öyrənməyə davam edirlər.
Tibb sahəsi bir neçə əsas istiqamətə bölünür:
- Ənənəvi tibb (kliniki və cərrahi sahələr)
- Diaqnostik və laborator tibbi sahələr
- İctimai və profilaktik tibb
- Alternativ tibb
Tibb üzrə təhsil necədir?
Tibb ixtisası üzrə təhsil adətən 5-6 il davam edir. Azərbaycanda və Gürcüstanda bu müddət 6 ildir.
Tibbi təhsilin mərhələləri:
Bakalavr təhsili (1-3-cü il) – Əsas tibbi elmlər (anatomiya, fiziologiya, histologiya, patofiziologiya, farmakologiya, biokimya və s.)
Klinik fənlər (4-5-ci il) – Daxili xəstəliklər, cərrahiyyə, pediatriya, psixiatriya, radiologiya və s.
İnternatura və ya rezidentura (6-cı il və sonrası) – Həkim ixtisaslaşması (kardiologiya, nevrologiya, dermatologiya və s.)
Tələbələrin bilməli olduğu əsas məqamlar:
- Tibbi biliklər təkcə yadda saxlamaqla deyil, həm də praktikada tətbiq etməklə qazanılır.
- Latın dili və tibbi terminologiya vacibdir.
- Çox oxumaq və daim öyrənmək lazımdır.
Tibb tələbələrinin ən çox verdiyi suallar və cavablar
-
Tibb çətindir?
- Bəli, tibb çətindir, çünki burada həm nəzəri biliklər, həm də praktik təcrübə tələb olunur. Amma sevərək oxuyursansa, bu çətinliklər səni qorxutmayacaq.
-
Tibb fakültəsinə qəbul olmaq üçün nə etməliyəm?
- Kimya, biologiya və fizikanı yaxşı bilməlisən. Bəzi ölkələrdə qəbul imtahanları (TQDK, SAT, BMAT) verilir.
-
Oxumaq üçün hansı dərslər vacibdir?
- Anatomiya, fiziologiya, biokimya, farmakologiya, histologiya, patofiziologiya – bunlar tibbin əsas fənləridir.
-
Praktika necə olur?
- İlk illərdə əsasən nəzəri dərslər keçirilir, sonrakı illərdə xəstəxanalarda təcrübə (stajirovka) başlayır.
-
Tibb oxumaq üçün ingilis dili vacibdirmi?
- Bəli. Çünki tibbi ədəbiyyatların əksəriyyəti ingilis dilindədir. Xaricdə təhsil almaq istəyənlər üçün isə bu, mütləqdir.
-
Tibb sahəsində iş imkanları necədir?
- Tibb sahəsində iş tapmaq çətindir, çünki yaxşı həkim olmaq üçün həm bilik, həm də təcrübə lazımdır. Amma tibb sahəsində həmişə mütəxəssislərə ehtiyac var.
-
Tibb tələbələri nə qədər yatır?
- Əgər dərslərini düzgün planlaşdırsan, normal yuxu ala bilərsən. Amma imtahan dövründə tələbələr adətən az yatırlar.
-
Həkim olmaq üçün yalnız universitet kifayətdirmi?
- Xeyr. Həkim olmaq üçün daim oxumaq, yenilənən tibbi bilikləri öyrənmək lazımdır. Universitet yalnız başlanğıcdır.
Tibbdə olan sahələr
Tibb sahəsi geniş və çoxşaxəlidir. Bu sahəyə daxil olan ixtisaslar xəstəliklərin diaqnostikası, müalicəsi, profilaktikası və tibbi tədqiqatları əhatə edir. Tibb sahəsində çalışan mütəxəssislər insan sağlamlığının qorunması və həyat keyfiyyətinin artırılması üçün çalışırlar.
1. Klinik və Terapevtik Sahələr
- Terapiya (Daxili Xəstəliklər Mütəxəssisi) – Orqanizmin daxili xəstəliklərini diaqnoz və müalicə edir.
- Pediatriya (Uşaq həkimi) – 0-18 yaş arası uşaqların sağlamlığı ilə məşğul olur.
- Kardiologiya – Ürək və qan damar sistemi xəstəliklərini araşdırır.
- Pulmonologiya – Ağciyər və tənəffüs sistemi xəstəlikləri ilə məşğul olur.
- Endokrinologiya – Hormon və daxili sekresiya vəzilərinin problemlərini müalicə edir (şəkərli diabet, qalxanabənzər vəz xəstəlikləri və s.).
- Gastroenterologiya – Həzm sistemi xəstəliklərinin müalicəsi ilə məşğul olur.
- Nefrologiya – Böyrəklərin xəstəliklərini araşdırır.
- Hematologiya – Qan və qanyaradıcı orqanların xəstəliklərini müalicə edir.
- Onkologiya – Xərçəng və şiş xəstəliklərinin diaqnostika və müalicəsi ilə məşğul olur.
2. Cərrahi Sahələr
- Ümumi Cərrahiyyə – Orqanların cərrahi müdaxilə ilə müalicəsini aparır.
- Neurocərrahiyyə – Beyin, onurğa beyni və sinir sisteminin cərrahi müalicəsi ilə məşğul olur.
- Ortopediya və Travmatologiya – Sümük-oynaq sistemi və travmaların cərrahi müalicəsi.
- Kardio-Cərrahiyyə – Ürək-damar cərrahiyyəsi sahəsidir.
- Plastik və Estetik Cərrahiyyə – Bədən quruluşunun estetik və rekonstruktiv əməliyyatlarını həyata keçirir.
- Oftalmocərrahiyyə – Göz cərrahiyyəsi ilə məşğul olur.
- Uroloji Cərrahiyyə – Sidik yolları və reproduktiv orqanların cərrahi müalicəsi.
- Ginekoloji Cərrahiyyə – Qadın xəstəliklərinin cərrahi müalicəsi.
- Təxirəsalınmaz Tibbi Yardım Cərrahiyyəsi – Təcili hallarda cərrahi müdaxilə aparır.
3. Nevrologiya və Psixi Sağlamlıq
- Nevrologiya – Beyin, sinir sistemi və periferik sinirlərin xəstəliklərini araşdırır.
- Psixiatriya – Psixi xəstəliklərin diaqnostikası və müalicəsi ilə məşğul olur.
- Psixologiya və Psixoterapiya – Zehni və emosional problemləri araşdırır və müalicə edir.
- Neuropsixiatriya – Nevrologiya və psixiatriyanın kəsişdiyi sahədir.
4. Ginekologiya və Reproduktiv Sağlamlıq
- Ginekologiya – Qadın reproduktiv sisteminin xəstəliklərini araşdırır.
- Mama-Ginekologiya – Hamiləlik, doğuş və postnatal dövrdə qadınların sağlamlığını izləyir.
- Andrologiya – Kişi reproduktiv sağlamlığı ilə məşğul olur.
- İVF və Süni Mayalanma (Reproduktiv Tibb) – Sonsuzluq və süni mayalanma müalicələri.
5. Dəri və İnfeksion Xəstəliklər
- Dermatologiya – Dəri xəstəlikləri və dəriyə qulluq problemlərini araşdırır.
- Venereologiya – Cinsi yolla keçən xəstəliklərin diaqnoz və müalicəsi.
- İnfeksion Xəstəliklər – Viruslar, bakteriyalar və digər yoluxucu xəstəliklərin müalicəsi ilə məşğul olur.
- Allergologiya və İmmunologiya – Allergik reaksiyalar və immun sistem xəstəliklərini araşdırır.
6. Diaqnostika və Tədqiqat Tibbi Sahələri
- Radiologiya – MRT, rentgen və ultrasəs müayinələri ilə diaqnoz qoyur.
- Patologiya – Hüceyrə və toxumaları mikroskopla araşdıraraq diaqnoz qoyur.
- Genetika – İrsi və genetik xəstəlikləri araşdırır.
- Laboratoriya Təbabəti – Qan, sidik və digər nümunələrin analizini aparır.
- Nüvə Təbabəti – Radiasiya və izotoplarla tibbi müayinələr aparır.
7. Reabilitasiya və Fizioterapiya
- Fizioterapiya – Fiziki məşqlər, masaj və avadanlıqlarla müalicə aparır.
- Reabilitasiya Təbabəti – Müxtəlif xəstəliklər və travmalardan sonra bədənin bərpasına kömək edir.
- Osteopatiya və Kiropraktika – Sümük və əzələ sisteminin əl ilə müalicəsi.
8. Stomatologiya və Ağız Sağlamlığı
- Stomatologiya (Diş Həkimliyi) – Diş və ağız sağlamlığı ilə məşğul olur.
- Ortodontiya – Dişlərin və çənənin düzgün quruluşunun bərpası.
- Cərrahiyyə Stomatologiyası – Çətin diş çəkilişləri və implantasiya.
- Periodontologiya – Diş əti xəstəliklərini müalicə edir.
9. İdman və Alternativ Tibb
- İdman Təbabəti – Peşəkar idmançılar və fiziki aktiv şəxslərlə işləyir.
- Akupunktura və Alternativ Təbabət – Çin tibbi, iynə terapiyası, homeopatiya və digər alternativ müalicə üsulları.